KOMPOST ZASTĘPCZY

(PODŁOŻA NA BAZIE SŁOMY)

Podstawowy surowiec do produkcji podłoży stanowi słoma żytnia lub pszenna. Stosując różne dodatki, zwiększa się zawartość azotu w materiale wyjściowym. Przeciętnie w słomie znajduje się od 0,48 do 0,61% azotu.

Poziom azotu w mieszance ustala się na żądanym poziomie poprzez dodanie siarczanu amonu. Proporcje składników oblicza się w oparciu o następujący wzór:

Nc=Ns * 100

S

gdzie Nc to całkowita zawartość azotu ogólnego w %. Ns – zawartość azotu w s.m. słom, S- sucha masa w kg. Zawartość azotu 1,5-1,6% w s.m. przyjmuje się za optymalną.

Oto przykład receptury opracowanej na podstawie wymienionej zasady: 100kg słomy żytniej, 45 kg nawozu kurzego, 2 kg siarczanu amonu, 6 kg gipsu.

Sporządzanie podłoży z innych składników niż obornik koński wymaga każdorazowego odrębnego traktowania. Wszystkie te komposty są bardziej porowate i zajmują większą objętość. Poszczególne materiały po uprzednim rozdrobnieniu przeznacza się do kompostowanie, układając wyższe i szersze pryzmy. W słomie jest mało takich form azotu, które mogłyby być wykorzystane jako pokarm dla bakterii. Składniki dodawane do słomy należy dokładnie z nią wymieszać. Nawadnianie powinno być starannie przeprowadzone, gdyż świeża słoma jest pokryta otoczką woskową i trudno wchłania wodę. Optymalnym rozwiązaniem byłoby dodanie takiej ilości wody, którą słoma jest w stanie wchłonąć. Wypływająca z pryzmy woda, która początkowo nie wsiąka w słomę, powinna być ponownie do niej kierowana. Aby ułatwić moczenie, do wody dodaje się mocznik, a w późniejszym etapie – substancje zawierające cukry. Najlepiej jest, jeżeli wodę do moczenia przechowuje się w jakimś zbiorniku; wówczas wiadomo, ile wody pobierała słoma. Etap nawadniania przeważnie jest prowadzony w warunkach beztlenowych, czyli słomę należy w pierwszym etapie ściśle ubić.

Receptura sporządzania podłoży ze słomy

 

RECEPTURA 1

do 100kg słomy pszennej lub żytniej należy dodać 300-400 l wody, w której uprzednio rozpuszczono 2 kg mocznika. Nawadnianie powinno się rozpocząć od podlewania niewielkimi dawkami. Stopniowo można zwiększyć częstość polewania i dawki wody. Co prawda w początkowym okresie nawadniania woda spływa po słomie, ale należy ją ponownie kierować na stos kompostowy. Po upływie 4-5 dni słoma wchłonie właściwą ilość wody. W stanie nawilgocenia mocno ubitą pryzmę przetrzymuje się przez nast 4-5 dni. W tym czasie temp. podnosi się do 60-70 stopni C. Po uzyskaniu takiej temp. i upływie co najmniej 10 dni od początku nawadniania przystępujemy do układania pierwszej pryzmy kompostowej. W tym celu do rozdrobnionej słomy (sieczki) dodajemy 10 kg kiełków browarnianych i 25 kg nawozu kurzego. Kiełki można zastąpić zmielonym sianem lucerny lub koniczyny, otrębami lub makuchami użytymi w takiej samej ilości. W czasie formowania stosu kompostowego trzeba nawilżać miejsca suche. Po upływie jednej dobry temp wewn. pryzmy powinna wynosić 70-80 stopni C. W ciągu następnych kilku dni, w takich warunkach kompostowania, słoma zmienia swoją barwę, a stos – silnie osiada. Należy wówczas go przerobić układając drugą pryzmę kompostową – w czasie formowania tej pryzmy dodajemy 6 kg gipsu na 100kg suchej słomy. Dalszy przebieg fermentacji podłoża jest następujący: po upływie 4 dni trzeba formować trzecią pryzmę, a po 3 następnych – ostatnią (czwartą). Przygotowanie takiego podłoża trwa ok 3 tygodni.

 

RECEPTUA 2

do 100kg słomy pszennej dodać 10kg obornika kurzego, 1,6kg siarczanu amonu, 0,8kg mocznika, 0,5kg soli potasowej, 3kg otręb pszennych, 3kg węglanu wapnia, 10kg gipsu.

Słomę moczymy przez 3-4 dni, nast. układamy pryzmę z dodatkami, z wyjątkiem węglanu wapnia i gipsu. Po uzyskaniu temp. 70 stopni C w moczonej słomie można przystąpić do formowania pierwszej pryzmy kompostowej, dodając połowę potrzebnej dawki węglanu wapnia i gipsu. Pozostałą ilosć związków wapniowych dodaje się w czasie układnia trzeciej pryzmy. Substrat przerabia się 6-7 razy; w sumie fermentacja biologiczna trwa 30-35 dni. Wodę można uzupełniać do czasu trzeciego przerabiania. Wody dodaje się tyle, ile tylko słoma jest w stanie wchłonąć. W czasie układania piątej pryzmy boki po wyrównaniu, opylamy środkami owadobójczymi. Temp. w podłożu w ciągu całego okresu kompostowania utrzymuje się na poziomie 30- 50 stopni C. Na dzień przed przewidzianym terminem przenoszenia podłoża do pomieszczenia uprawowego mieszamy je w celu usunięcia resztek amoniaku.

 

RECEPTURA 3

do 100kg słomy pszennej dodać 30kg obornika kurzego, 22kg siarczanu amonowego, 7,5kg mocznika.

Słomę trzeba pociąć i namoczyć w zbiorniku z ciepłą wodą o temp 30 stopni C. Po upływie jednej doby formuje się pryzmę kompostową, dodając do słomy obornik kurzy i nawozy azotowe. W razie potrzeby uzupełnia się wodę. Po pięciu dniach przerabia się stos kompostowy, w miarę potrzeby uzupełnia się wodę i pozostawia na następne 5 dni. Potem przerabia się jeszcze raz i napełnia podłożem skrzynki.

Inny sposób: 80% słomy pszennej i 20% mieszaniny nawozu kurzego i siana. Nawilgocone składniki są przetrzymywane przez 6 dni i stopniowo biologicznie zagrzewane do temp 60 stopniC. Wówczas substrat jest przerabiany i pozostawiany na następne 6 dni. Jeżeli płyn wycieka ze stosu, należy nim ponownie nawilżać słomę. W drugiej fazie stos zagrzewa się do temp 76 stopni C. Po uzyskaniu tej temp ponownie się przerabia i po upływie 10 dni kompost jest gotowy.

Bardzo dobre wyniki uzyskuje się stosując do uprawy mieszaninę słomy i nawozu kurzego w proporcji 1:1. do 100 kg mieszanki dodaje się 12 kg gipsu.

 

 

 

 

 

JANUSZ KOLBARCZYK „Amatorska uprawa grzybów” IWZZ Warszawa 1985